KİMYA LABORATUVAR MALZEMELERİ
KİMYA LABORATUVAR MALZEMELERİ
Kimya bilime açılan kapıdır ve deneylerle açıklanan bir bilim dalı olduğu için bu alanda laboratuvar oldukça önemlidir. Orta öğretim öğrencilerinin kullandığı temel kimya laboratuvarı dışında yüksek öğretim de kullanılan analitik kimya, fiziko kimya,organik kimya, anorganik kimya, biyokimya gibi bir çok farklı çalışma alanları da mevcuttur.
Eğer bir gün bir laboratuvarla ile tanışacaksak ; laboratuvarda kullanılan malzemeleri bilmeli ve işlevleri hakkında bilgi sahibi olmalıyız. Biz bu yazımızda laboratuvarda kullanılan bir çok malzemeden sadece temel olanları ele alacağız. Yazımızın devamında laboratuvarda kullanılan malzemelerin isimleri ve işlevleri hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz. Ayrıca görselleri ile birlikte inceleme fırsatı yakalayabilirsiniz.
KİMYA LABORATUVARI TEMEL MALZEMELERİ NELERDİR ?
Çoğu laboratuvarda aynı temel sarf ve cam malzemeler ile karşılaşırsınız. Burada her bir ekipman hakkında bilgiye ve kullanım amacına ulaşacaksınız. Peki neler öğreneceğiz ?
·Laboratuvar Güvenlik Ekipmanları
·Beher
·Erlen
·Cam Balon
·Deney Tüpleri ve Maşaları
·Saat Camı
·Porselen Kroze
·Huni
·Mezür (Dereceli Silindir)
·Balon Joje
·Pipet
·Büret
·Standlar
·Pens
·Spatül
·Termometre
·Piset
LABORATUVAR GÜVENLİK EKİPMANLARI
Herhangi bir laboratuvarın ilk ve en önemli kuralı güvenlik olmalıdır. Ancak insanlar genelde güvenlik protokollerini şu yada bu nedenle göz ardı ederek kendilerini ve etrafındakileri tehlikeye atarlar. Yapılabilecek en iyi şey; her zaman tüm güvenlik kurallarına uyduğumuza emin olmaktır. Tüm kimya laboratuvarlarında gözlük kullanılması zorunludur. Bunları takmamak, sizleri olası bir kaza durumunda körlüğe kadar sürükleyebilmektedir. Laboratuvarda küçük asit damlasının her an gözünüze sıçrayabilmesi ihtimal dahilindedir.
Ellerinize aşındırıcı kimyasalların dökülme olasılığı olmasından kaynaklı sürekli olarak elinizde lateks eldiven olmalıdır. Hatta yüksek sıcaklıklarda temas edeceğiniz ürünler mevcut ise kevlar iplikten üretilmiş eldivenler kullanmanız gerekmektedir.
Laboratuvar önlüğü de; laboratuvar ortamında önem arz etmektedir. Dökülme sıçrama durumlarında olası tehlikeyi en aza indirmektedir.
Son bilgi olarak laboratuvarda asla açık uçlu ayakkabı ya da sandalet giymemelisiniz.
Beher her laboratuvarda yaygın olarak kullanılan bir kaptır. Kimyasalların ısıtılması, karıştırılması ve aktarımında kullanılır. Beherlerin ağız kısmında oluklar yer almaktadır bunlar aktarım esnasında kolaylık sunmaktadır. Beherler mezür gibi sıvıların ölçümünde kesin bir yol sunmazlar. Cam, plastik, teflon ve paslanmaz çelik olarak farklı çeşitleri mevcuttur. Cam beherlerin, borosilikat camdan üretim olmaları gerekmektedir, böylelikle ısıya, kimyasallara ve darbelere karşı yüksek direnç gösterebilmektedirler.
ERLEN
Erlenmeyer şişesi olarak da bilinen erlen; 1861 yılında mucidinin adını almıştır. Dar bir boyunu vardır, tabana doğru genişler. Bu özelliği çok fazla dökülme riski olmadan şişenin kolayca karıştırılmasını ve çalkalanmasını sağlar. Erlenin ağzı eğer istenirse kauçuk veya cam tıpa ile kapatılabilir. Erlenin ağzı kapalı iken asla ısıtılma işlemi uygulanılmamalıdır. Bu durum patlamaya neden olabilecek bir basıç durumu oluşturabilir.
CAM BALON
Kaynatma şişesi olarak da bilinen cam balon, yuvarlak tabanı ve uzun bir boynu vardır. Sıvıları muhafaza etmek ve ısıtma işlemleri için kullanılmaktadır. Ayrıca istenirse kauçuk ve cam tıpalarla ile ağızları kapatılabilmektedir. Güvenlik için bir kez daha belirtmeliyiz ki tıpkı erlen de olduğu gibi balonlarda aynı şekilde ağzı kapalı iken ısıtma işlemini maruz bırakılmamalıdır. Bu durum patlamaya neden olabilecek bir basınç durumu oluşturabilir.
DENEY TÜPLERİ VE MAŞALARI
Deney tüpü, bir ucu açık diğer ucu kapalı olan bir cam tüptür. Az miktarda olan numuneleri saklamak ve nitel değerlendirme, kıyaslama yapmak için kullanılır. Çok sayıda örneğin test edilmesi ve karşılaştırılması gerektiğinde, bunu kolaylaştırmak için deney tüpleri kullanılır. Ayrıca bir lastik yada cam tıpa ile ağızları kapanabilir.
Test tüpleri çıplak elle dokunulamayacak duruma geldiğinde ( ister ısı ister başka nedenle), bunları tutmak için test tüpü maşası kullanılır.
! Kapaklı bir test tüpünü asla ısıtmayınız !
SAAT CAMI
Saat camı, hafif iç bükey / dış bükey olan yuvarlak bir cam parçasıdır. ( Lens gibi düşünebiliriz.) Buharlaştırma amacıyla kullanılır ayrıca bir beher için kapak görevi de görebilir.
PORSELEN KROZE
Yüksek sıcaklıklara dayanabilen malzemeden yapılmış, küçük bir kil kaptır. Maddeleri ısıtmak için kullanılırlar, kapaklarıyla birlikte gelirler.
HUNİ
Laboratuvar hunisi, laboratuvar ortamında kullanılmak üzere tasarlanmış olmasının dışında, tıpkı diğer huniler gibidir. Plastik veya camdan yapılabilirler ve neye ihtiyaç duyulduğuna bağlı olarak kısa veya uzun bir gövdeye sahip olabilirler. Süzme işleminin hızına göre seçilebilecek birkaç boyutları mevcuttur.
MEZÜR ( DERECELİ SİLİNDİR )
Mezür bir sıvının ölçümü için birincil ölçüm aracıdır. Kabın uzunluğu boyunca belirli artışlarla birkaç işaret ( taksimat) mevcuttur. Mezürler için bir çok hacim, boyut mevcuttur. Cam yada plastik olabilirler. Çalkalama işlemi uygulanacak işlemler için cam yada plastik tıpalı çalkalamalı mezürler mevcuttur.
BALON JOJE
Bu hacimsel şişe; uzun boyunlu ve düz tabanlı yuvarlak bir şişedir. Kesin bir sıvı hacmi ölçümünde kullanılır. Hava giriş çıkışını englleyen özel kapaklarıyla birlikte sunulurlar.
! Sıcaklığın hacmi etkilediğini unutmayın; bu nedenle sıcaklıkta dalgalanma gösteren sıvıları kullanmaktan kaçının (örneğin soğuyacak sıcak su) !
Belirlenmiş sıvı kapasitesine ulaşmak için plastik ve cam olarak çeşitli pipetler mevcuttur. Hepsi tam bir sıvı hacmini ölçmek ve başka bir kapa aktarmak için kullanılır.
BÜRET
Büret üst kısmı açık ve altta dar sivri bir açıklığı olan cam bir tüptür. Alt açıklığın hemen üzerinde, salınan sıvı miktarını kontrol edebilmek için bir musluk mevcuttur. Büretin uzunluğu boyunca sıvnın hacmini gösteren işaretler (taksimatlar) mevcuttur.
Büretler laboratuvardaki en doğru araçlardan biridir ve hassas sıvı ilavesi için kullanılır. Musluk ayarlanarak, salınan sıvı miktarı birkaç saniyede bir düşüşe kadar yavaşlatılabilir.
Peki büret için hesaplama nasıl yapılır ?
- Ne kadar sıvı eklendiğini belirlemek için, başlangıçta bürette ne kadar sıvı olduğunu not ediniz. Ardından eklemeyi bitirdiğinizde bürette ne kadar sıvı kaldığını yazınız. Nihai miktarı ilk miktardan çıkartarak, eklediğiniz sıvı miktarını elde edebilirsiniz.
Halka standları ve büret standı ; laboratuvar ortamında büret, beher, şişe, ayırma hunisi ve diğer kapları sabitleme/asmak için kullanılır. Bunların kullanımındaki en dikkat edilmesi gereken husus ; her şeyin standa sıkıca tutturulduğundan emin olunmasıdır. ( Camı malzemeyi sıkıştırırken; yalnızca tam oturana kadar sıkarak kırmamaya dikkat ediniz )
MAŞA VE PENSLER
Laboratuvar maşası ; elle dokunulmaması gereken şeyleri tutmak içindir. Bazı maşalar özellikle beherleri diğerleri deney tüplerini tutmak için üretilmiştir. Genel kullanım için uygunluk gösteren maşalarda vardır.
Pens ; Parçalara ayrılmış katı kimyasalları, küçük şeyleri tutmak için kullanılır. Böylelikle ürünler güvenli bir şekilde taşınabilir, kaplara aktarılabilir.
SPATÜL
Spatül katı kimyasalları toplamak içindir. Tipik olarak bir katı kimyasalın, terazide tartılabilmesi için tartım teknesine aktarılmasında kullanılır.
TERMOMETRE
Sıvıların sıcaklığını ölçmek için termometre kullanılır. Camdan yada farklı metaryellerden yapılmış olabilir.
PİSET
Piset laboratuvar ortamında solüsyonları muhafaza etmek ve deney sonrası cam malzemelerin yıkamak için kullanılan ; polietilenden üretilmiş sıkılıp ağız kısmından fışkırtılabilen şişelerdir. Pisetlere deiyonize su, deterjan solüsyonları ve aseton, izopropanol ya da etanol gibi çözücüler konulabilir.
