Laboratuvar Kuralları Nelerdir
LABORATUVARDA UYULMASI GEREKEN TEMEL KURALLAR NELERDİR?
Laboratuvar kuralları olası kazaların önlenmesi için hayati öneme sahiptir. Sizlere laboratuvar güvenliğinizi geliştirecek en yaygın güvenlik gereksinimlerini inceleyerek bir blog hazırladık
Laboratuvar ortamında çalışanların sağlık ve güvenliği için temel güvenlik kurallarına uyulması büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple aşağıda tanımlanan kurallara uyulması gerekmektedir. Aşağıda verilen genel kurallar neredeyse tüm laboratuvarlarda uyulması gereken ortak kurallardır. Sıraladığımız genel kurallara laboratuvarınıza uygun özel kurallarda ilave ederek güvenlik politikanızı oluşturabilirsiniz.
Örnek olarak aşağıdaki kuralları gösterebiliriz:
·Laboratuvarda çalışılırken önlük ve kapalı ayakkabı giyilmeli,
·Çalışmanın niteliğine göre gerektiğinde eldiven ve koruyucu gözlük kullanılmalıdır.
·Çalışma esnasında, saçlar uzun ve dağınık ise mutlaka toplanmalıdır.
·Laboratuvar dışına, üzerinde önlük, eldiven, vb. ile çıkılmamalıdır.
·Laboratuvarda sigara içilmesi yasaktır.
·Laboratuvarda yemek, içmek ve gıda malzemelerini bulundurmak, laboratuvar ekipmanlarını bu amaçla kullanmak yasaktır.
·Laboratuvarda çatlak ve kırık cam eşyalar kullanılmamalı, yetkili elemana haber verilmelidir.
·Laboratuvarda, pipetle sıvı çekilmesi ağız yoluyla yapılmamalıdır.
·Hiçbir kimyasal madde koklanmamalı veya tadılmamalıdır.
·Deri yoluyla hastalıkların bulaşma riskinden dolayı, laboratuvar ortamında çalışılırken açık yaralar mutlaka yara bandı ile kapatılmış olmalıdır.
·Laboratuvar kapıları güvenlik açısından her zaman kapalı tutulmalıdır.
·Laboratuvara çocuk veya evcil hayvan getirilmemelidir.
LABORATUVAR TEMİZLİĞİ VE ÖNEMİ
Temizlik, yaşamın her alanında olduğu gibi laboratuvar çalışmaları açısından da oldukça önemlidir. Kirli bir ortamda yaşamaya çalışmak ne kadar zor ve riskli ise kirli, düzensiz ve dağınık bir laboratuvarda analiz yapmaya çalışmak da öncelikle çalışanın sağlığı açısından ciddi riskler oluşturur. Örneğin zeminin kirli ve ıslak olması durumunda oluşacak kayganlık, çalışanların düşüp yaralanmasına sebep olabilir. Yere dökülmüş olan kimyasal maddeler veya lavaboda bulunan kırık cam parçaları çalışanlar için tehlike oluşturabilir.
Kimya laboratuvarlarında temizlik işlemi bir plan dâhilinde yapılmalıdır. Bu, işletmenin yapısına ve yoğunluğuna göre laboratuvar sorumlusu tarafından günlük, haftalık olarak planlanır. Bu plan doğrultusunda temizlik işlemi belirtilen talimatlara göre yapılmalıdır. Çalışmaya başlamadan önce laboratuvarın temizlik kontrolü yapılmalıdır. Yerlerde çöp olmamasına ve masaların üzerinde herhangi bir araç gereç bulunmamasına, temiz olmasına dikkat edilmelidir. Masa ve yerler deterjanlı su ve uygun bir kimyasalla (asit veya alkali) ile temizlenmelidir.
Bir laborant adayı olarak deney yaptığınız, analizlerinizi gerçekleştirdiğiniz laboratuvar ortamını ve kullandığınız araç gereçleri temiz tutmak zorundasınız. Çünkü yapmanız gereken tüm analizleri, tartım, ölçüm vb. işlemlerinizi laboratuvarda gerçekleştiriyorsunuz. Temiz olmayan ortamlarda çalışılmış bir analiz sonucu tam olarak doğru çıkmayabilir. Kullanacağınız araç gereçlerde olabilecek birtakım safsızlıklar istenmeyen olayların olmasına yol açabilir. Bu da işinizi aksatır, sizin doğru sonuca ulaşmanızı güçleştirir.
Örneğin, katı kimyasalları tartarken kullandığınız spatül denen aracı her seferinde temizleyip kullanmalısınız, aksi takdirde katı kimyasallar birbirlerine karışacak bu da zamanla kimyasalların bozulmasına sebep olacaktır. Cam malzemelerin kırıklarını ya da kullanılmış süzgeç kâğıtlarını lavaboya, laboratuvar tabanına atmamalıyız. Aksi takdirde kesikler olabilir, lavabolar tıkanabilir ya da herhangi bir ıslaklıkta tabandaki atıklardan dolayı ayağınız kayarak tehlikeli sonuçlar meydana gelebilir.
Laboratuvarda temizlik iki aşamada gerçekleştirilir. Birincisi laboratuvarın zemin ve tezgâhlarının temizliği ikincisi ise malzemelerin temizliğidir.
Laboratuvar temizliği;
Ø Çöp ve atıkların alınması,
Ø Tezgâhların temizliği,
Ø Zemin temizliği,
Ø Çeker ocak, buzdolabı ve dolapların temizliği şeklinde yapılır. Yapılacak temizlik faaliyetine uygun malzemeler hazırlanarak işleme başlanır. Temizlik esnasında mutlaka eldiven kullanılmalıdır.
Laboratuvar temizliğinde şu hususlara dikkat edilmelidir:
v Laboratuvarda temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri yazılı talimatlara göre periyodik olarak yapılmalı ve kayıtları tutulmalıdır.
v Çalışma alanları her analizin ve her günün sonunda temizlenmeli, bir sonraki analize ve kullanıcıya temiz bırakılmalıdır. Kirli bırakmanın daha sonra kullanan kişinin sağlığı ve analizlerin güvenilirliği açısından büyük bir risk oluşturduğu unutulmamalıdır.
v Günlük temizlikte çöpler mesai bitiminde ya da gerektiğinde boşaltılmalıdır.
v Laboratuvar tezgâhları yüzey temizleyiciler ile mesai bitiminde temizlenmeli, çıkmayan lekeler bulunması durumunda daha güçlü yüzey temizleyiciler kullanılmalıdır.
v Laboratuvarların temizliği sırasında tezgâhları silerken cihazların yerinden oynatılmamasına dikkat edilmelidir.
v Zemin temizliği, kaba pislikler fırça ve faraş yardımıyla alındıktan sonra temiz alandan kirli alana doğru temizlik makineleri veya paspas kullanarak yapılmalıdır.
v Haftalık temizlikte laboratuvar fayansları, lavabo ovucular ve yüzey temizleyiciler ile yıkanıp kurulanmalı, çöp kutuları temizlenmelidir.
v Aylık temizlikte tüm camlar, kapılar, dolaplar ve buzdolapları silinmelidir.
v Laboratuvar ortamına numune veya kimyasal madde dökülmesi durumunda hemen temizlenmeli ve gerekirse laboratuvar sorumlusuna haber verilmelidir.
v Laboratuvar çalışmalarında çıkan atıklar, laboratuvar yönetimince belirlenen kurallar doğrultusunda uzaklaştırılmalıdır.
v Mikrobiyolojik çalışmalarda kültürlerin yere veya masaya dökülmesi durumunda hemen laboratuvar sorumlusuna haber verilmeli ve dökülen kültürün üzeri anında bez veya kâğıt havlu ile örtülmeli ve uygun bir dezenfektan çözeltisi ile kaplanarak (örneğin %10’luk hipoklorit çözeltisi) 15-30 dakika bekletilmeli ve daha sonra temizlenmelidir.
Temizlik Çözeltileri
Laboratuvarda kullanılan temizlik çözeltileri kral suyu, kromik asit çözeltisi, bazik permanganat çözeltisi, kuvvetli asitler, kuvvetli bazlar ve organik çözücülerdir. Temizlik çözeltileri laboratuvarda hazırlanabileceği gibi hazır olarak da temin edilebilir.
Kral suyu
Kral suyu, asitlerin az etkilediği ya da etkilemediği altın ve platin gibi metallerle tepkimeye girebilen kuvvetli bir asit çözeltisidir. 3 birim hidroklorik asit ile 1 birim nitrik asitin karıştırılmasıyla hazırlanabilir. Bu çözelti, pas gibi çıkmayan inorganik kalıntıların temizlenmesinde kullanılır. Bu çözeltiyi kullanırken giysi ve cilt ile temas etmemesine dikkat edilmelidir.
Kromik asit çözeltisi
Bu çözelti, yağ gibi maddelerin neden olduğu kirlere karşı çok etkili olduğu için en çok kullanılan temizlik çözeltilerinden biridir. Kromik asit çözeltisi turuncu renktedir. Aynı çözelti uzun süre tekrar tekrar kullanılabilir. Eğer rengi yeşile dönerse çözeltinin bozulduğu anlaşılır ve yenisi hazırlanır. Hazırlanmasında ve kullanılmasında dikkatli olunmalıdır. Kromik asit çözeltisi %4’lük, %5’lik veya %6’lık olmak üzere farklı konsantrasyonlarda hazırlanabilir. Kromik asit çözeltisi (%5’lik 500 ml) hazırlanırken şu basamaklar izlenir:
·Öncelikle 25 g potasyum dikromat tartılıp uygun bir cam kaba aktarılır.
·Üzerine yaklaşık 25 ml kadar saf su eklenerek bulamaç yapılır.
·Üzerine yavaş yavaş 500 ml derişik sülfürik asit ilave edilip karıştırılarak tamamen çözünmesi sağlanır. Sıcaklık bu sırada 70-80 °C’ye ulaşır. Bu nedenle bir süre bekletilerek soğutulur.
·Hazırlanan çözelti cam kapaklı şişeye aktarılıp etiketlenerek mümkünse çeker ocak içerisinde muhafaza edilir.
Bazik permanganat çözeltisi
10 gram potasyum permanganat ile 10 gram sodyum hidroksitin, 100 ml damıtık su içindeki menekşe renkli çözeltisidir. Rengi koyu kahverengiye dönene kadar kullanılabilir. Kirli cam malzemeler bu çözelti ile çalkalanır ya da bu çözeltide bir süre bekletilir. Daha sonra çeşme suyu ve saf su ile yıkanır.
Organik çözücüler
Başta etil alkol (etanol) olmak üzere cam malzemelerin organik kalıntılardan arındırılmasında aseton, benzen vb. gibi birçok organik çözücü kullanılabilir.
Temizlik Aşamaları
- Temizlenecek cam malzeme öncelikle (gerekirse) bir fırça yardımı ile çeşme suyuyla iyice yıkanır.
- Daha sonra kire uygun uygun temizlik çözeltilerin den biri kullanılarak cam malzeme iyice temizlenir.
- Suda çözünebilen kimyasal maddelerin temizlenmesi için öncelikle sabunlu su kullanılır. Sabunlu suyun çıkaramadığı anorganik kirleri yok etmek için kromik asit çözeltisi, bazik permanganat çözeltisi ya da kral suyu kullanılır.
- Kromik asit çözeltisinin çıkaramadığı kirler, organik çözücüler kullanılarak çıkarılmalıdır.
- Önce çeşme suyu daha sonra saf su ile güzelce durulanarak cam malzemenin suyu süzmeye bırakılır.
- Cam kapların temizleme işleminden sonra kurutulması ya kendi haline ya da düşük sıcaklıkta vakum etüvüne bırakılarak yapılır.
Diğer Malzemelerin Temizliği
Cam malzemenin dışındaki diğer malzemelerin temizliğinde de aynı temizlik
işlemi uygulanır. Fakat burada dikkat edilecek şey yıkamaçözeltiler
ininmalzemede aşınma (korozyona) ve bozulmaya neden
olmamasıdır.Laboratuvarda kullanılan plastik ve metal kaplar sadece
deterjan veya sabun çözeltisiyle temizlenir. Laboratuvarlarda kullanılan
porselen malzemeler ise kullanımdan hemen önce temizlenmelidir. Temizleme
işlemi şu şekilde yapılır. Sıcak deterjanlı su ile fırçalanarak yıkanıp musluk
suyu ve saf su ile çalkalanır. Eğer kirler çıkmadıysa kromik asit çözeltisi ile
21 temizlenir veya bir gece nitrik asitte bekletilir. Bu çözeltiler ile
temizleme işlemi yapıldıktan sonra malzemeler önce çeşme suyu sonra saf su ile
iyice yıkanır. Kapta kalacak en ufak bir kimyasal madde sonucun hatalı
çıkmasına neden olabilir. Laboratuvarda kullanılan ekipmanların temizliği de
her kullanımdan önce kontrol edilmelidir. Temiz değilse kullanma talimatında
belirtilen şekilde temizliği yapılmalıdır.
LABORATUVAR ALET/EKİPMANININ KULLANIMINDA UYULMASI GEREKEN KURALLAR
Hava ve Vakum Hatları
·Laboratuvarda bulunan hava hattı vanaları "AIR” ve vakum hattı vanaları "VAC” kısaltmaları ile gösterilmiştir.
·Hava ve vakum hattı vanaları aniden açılmamalıdır.
·Hatlara yapılan bağlantılarda sızıntı olup olmadığı sıklıkla kontrol edilmelidir.
·Çalışmaların tamamlanması durumunda vakum ve hava hatları sıkıca kapatılmalıdır.
Puar
·Pipetlerle ağız yoluyla sıvı çekilmemelidir. Puar kullanılmalıdır.
·Puar içine sıvı kaçırılmamasına özen gösterilmelidir. Kaçması durumunda puar içindeki sıvı boşaltılmalı ve kuruyuncaya kadar kullanılmamalıdır.
·Puar üzerindeki S (Suction) emme, A (Air) hava, E (Empty) boşaltma anlamındadır.
Distile Su
·Distile su üreten cihaza müdahale edilmemelidir.
·Distile su bidonundaki su rezervi azaldığında yönetimine haber verilmelidir.
·Distile su ve çift distile sular amaçlarına uygun kullanılmalı, israf edilmemelidir.
·Pisetlerin içinden pipetle distile su çekilmemelidir.
Süzme Seti
·Süzme setinin vakum hattına bağlı olduğundan emin olunmalıdır.
·Vakum hattına süzüntü kaçmaması için süzme erleni tam dolmadan boşaltılmalıdır.
·Süzme işlemi bittikten sonra vakum vanası kapatılmalıdır.
·Süzme seti kullanıldıktan sonra temiz bırakılmalıdır
pH Metre
·Her pH metrenin farklı kalibrasyon yöntemi olduğu bilinmelidir.
·pH metrenin kalibre edilmiş olup olmadığı kontrol edilmelidir. Kalibre edilmemiş ise, o pH metre için verilen kullanma bilgileri takip edilerek kalibre edilmelidir.
·Kalibrasyon çözeltileri temiz tutulmalıdır. Prob, distile suyla iyice yıkanıp kurulandıktan sonra kalibrasyon çözeltilerine daldırılmalıdır.
·Kalibre edilmiş pH metre gün boyunca kapatılmamalıdır. Elektrik kesilmesi durumunda pH metre yeniden kalibre edilmelidir.
·Ölçüm sırasında prob dik tutulmalıdır. Ölçüm yapılan sıvı probla karıştırılmamalı, prob sabitlenmelidir. Karıştırma amacıyla manyetik karıştırıcı kullanılmalıdır. Manyetik balığın proba çarpmamasına dikkat edilmelidir.
·Ölçüm yapılmadığı zamanlarda probun koruma çözeltisi içinde durmasına dikkat edilmelidir. Koruma çözeltisi dökülmemeli, üzerine su eklenmemelidir. Çözeltinin temiz kalması için prob yıkanıp kurulanmadan çözelti içine daldırılmamalıdır.
Etüv/Fırın
·Sıcaklık ayarı kesinlikle değiştirmemelidir. Gerektiği durumlarda laboratuvar yönetimine başvurulmalıdır.
·Aletlerin kapakları uzun süre açık bırakılmamalıdır.
·Plastik eldivenle etüv/fırın kullanılmamalıdır. Yüksek sıcaklıkta çalışırken maşa kullanılmalıdır.
·Çözücülerle yıkanan malzemeler, patlama riski nedeniyle kurutulmak üzere etüve konulmamalıdır.
·Numune kaplarının ve maşanın fırın cidarına değmemesine dikkat edilmelidir.
·Yüksek sıcaklıkta sıvılaşan maddeler fırına konulmamalıdır.
·Fırınların içine yer aldığı davlumbazın havalandırma fanı deney boyunca çalıştırılmalıdır.
·Fırınlarda yapılan her türlü işlem sırasında koruyucu gözlük kullanılmalıdır.
Hassas Terazi
·Hassas terazi kullanılmadığı zamanlarda kapakları kapalı ve yüksüz olmalıdır.
·Terazinin yatay pozisyonu kontrol edilmelidir. Su terazisindeki hava kabarcığının ortalanmış olması gereklidir. Aksi durumda laboratuvar sorumlusuna bildirerek terazinin dengesinin sağlanmasına yardımcı olunmalıdır.
·Hassas terazi üzerine ve etrafına kimyasal madde dökülmemesine özen gösterilmelidir. Dökülen kimyasal maddeler fırça ile temizlenmelidir.
Çeker Ocak Kullanımı
·Derişik asit, baz ve uçucu çözücülerle çalışılırken zehirli gazların ve buharların solunmaması için çeker ocak kullanılması zorunludur.
·Çeker ocaklar kullanılmadan önce havalandırma sistemi çalıştırılmalıdır.
·Çeker ocakta yapılan her türlü işlem sırasında koruyucu gözlük kullanılmalıdır.
·Benzen, karbon tetraklorür ve cıva zehirli ve tehlikelidir. Bu tür maddelerle çalışılırken ısıl işlem uygulaması sadece çeker ocaklarda gerçekleştirilmelidir.
·Parlayıcı sıvıları (eter, aseton vs.) ağzı açık bir kapta ısıtmayınız veya alev olan bir odada kullanmayınız. Çeker ocak altında çalışılmalıdır.
·Çeker ocakla çalışılırken kimyasal maddeler, çeker ocağın ön kısmından en az 15 cm içeriye konulmalıdır ve çeker ocağın camı mümkün olduğunca kapalı tutulmalıdır.
·Patlayıcı/yanıcı kimyasal maddeler ile çeker ocak içinde çalışırken kullanılacak tüm ekipmanların elektrik bağlantısı önceden yapılmalıdır.
Distilasyon Seti
·Distilasyon işlemi öncesinde patlama riski nedeniyle soğutma suyunun açık olduğundan emin olunmalıdır.
·Distilasyon işlemi sırasında soğutma suyu sıklıkla kontrol edilmeli, soğutma işlemini olumsuz etkileyecek şekilde yetersiz debi dolayısı ile aşırı ısınmadığından emin olunmalıdır.
·Soğutma suyu, distilasyon işleminden sonra hortumdaki su soğumadan kapatılmamalıdır.
·Kaynatma işleminin hızı, ısıtıcının gücü değiştirilerek ayarlanmalıdır.
Su Banyosu
·Aletin su seviyesi sık sık kontrol edilmeli ve düşükse distile su ile tamamlanmalıdır.
·Alet ile çalışılırken buhara dikkat edilmeli, gerekli koruyucu malzemeler kullanılmalıdır.
·Isı izolasyonlu eldivenlerle malzemeler konulmalı ve alınmalıdır.
·Su banyosu çalışma bittikten sonra kapatılmalıdır.
Spektrofotometre
·Spektrofotometrede ölçüm yapmadan önce kullanma talimatları dikkatlice okunmalıdır.
·Isınması için alet ölçüm yapmadan en az 15 dakika önce açılmalıdır.
·Küvetlerin ölçüm hücresine yerleştirilmeden önce kuru ve lekesiz olmalarına dikkat edilmelidir. Analiz bittikten sonra numune dolu küvetler ölçüm hücresinde unutulmamalı, numuneler atık kabına dökülmelidir. Küvetler temizlenip yerine kaldırılmalıdır.
·Ölçüm bittikten sonra alet kapatılmalıdır.
Mikroskop
·Mikroskop kutuları, alttan tutularak taşınmalıdır.
·Mikroskop, gövdesinden sıkıca kavranarak taşınmalıdır.
·Mikroskop tezgahtan en az 15 cm içeriye konulmalıdır.
·Mikroskop üzerindeki ayar vidaları zorlanmamalıdır.
·Kaba ayar yapılırken merceğin lama çarpmamasına dikkat edilmelidir.
·İmmersiyon yağı kullanıldıktan sonra 100X merceği temizlenmelidir.
·Çalışmaya ara verildiğinde mikroskobun ışığı kapatılmalıdır.
·Mikroskop kullanıldıktan sonra kutuya yerleştirilip kutu kapakları kapatılmalı ve yerine yerleştirilmelidir.
Gaz Tüpleri
·Gaz tüpleri devrilmelerini önleyecek şekilde zincirle sabitlenmelidir.
·Gaz tüpleri, tüp taşımak amacıyla özel olarak tasarlanmış taşıyıcılarla taşınmalıdır.
·Gaz tüplerinin taşıma esnasında veya kullanılmadıklarında kapakları kapalı tutulmalıdır.
·Gaz tüplerinin bağlantıları laboratuvar teknik elemanlarınca yapılmalıdır.
·Boş gaz tüpleri işaretlenmeli ve laboratuvar yönetimi bilgilendirilmelidir.
·Bağlantı hortumları, regülatör vs. günlük olarak kontrol edilmelidir.
BİYOLOJİK ÇALIŞMALARDA UYULMASI GEREKEN KURALLAR
·Kişisel önlemler, laboratuvar önlüğü, eldiven, maske v.b. kullanılmalıdır.
·El, yüz ve benzeri biyolojik bir ajan ile temas ederse bol su ve antiseptik ile yıkanmalıdır.
·Biyolojik sistemlerin kontrolünde gerekli hallerde laboratuvar teknik personelinden yardım alınmalıdır.
·Biyolojik katılar veya sıvılar bertaraf edilmeden önce otoklavlanmalı (121oC, 15dk) ardından laboratuvar kuralları esas alınarak bertaraf edilmelidir.
·Organizma içerikli sıvılar, katılar yere, tezgaha döküldüğü hallerde, dökülenler gerekiyorsa kimyasal kullanarak temizlenmelidir.
·Organizma içerikli kaplar deney ya da analiz bitiminde hemen temizlenmelidir.
LAMBALAR VE LAZER İLE ÇALIŞIRKEN UYULMASI GEREKEN KURALLAR
·Işık ve lazer ışınına kesinlikle çıplak gözle bakmayınız.
·Işık ve lazer kaynağını, deney seti çalışmaya hazır olunca açınız.
·Lambaları kesinlikle sarsmayınız çıplak elle tutmayınız ve gelişigüzel masa üzerine koymayınız.
·Deneyde kullanılan optik malzemeleri (polarizör, mercek vb…) dikkatli kullanınız, çizilip kırılmamaları için kaplarında muhafaza ediniz. (polarizör, mercek vb…) dikkatli kullanınız, çizilip kırılmamaları için kaplarında muhafaza ediniz.
RADYOAKTİF VE KİMYASAL MADDE İLE ÇALIŞIRKEN UYULMASI GEREKEN KURALLAR
·Radyoaktif malzemelere kesinlikle kurşun zırh ile taşınmalı ve hiçbir şekilde temas edilmemelidir.
·Laboratuvarda bulunan bütün Radyoaktif ve Kimyasal malzemeler tehlike içerirler. Bu nedenle kesinlikle bunlara çıplak elle dokunulmamalı, tadına bakılmamalı ve koklanmamalıdır.
·Zehirli buharları ve gazları solumaktan kaçınılmalıdır ve çalışırken çeker ocak kullanılmalıdır.
·Laboratuvarın bir yerinden başka bir yerine Radyoaktif ve Kimyasal madde taşırken dikkatli ve güvenli bir şekilde taşınmalıdır.
·Radyoaktif ve Kimyasal maddeler hiçbir zaman laboratuvar dışına çıkarılmamalıdır.
·Deney sonrasında el ve yüz, sabunla yıkanmalıdır.
CAM MALZEME İLE ÇALIŞIRKEN UYULMASI GEREKEN KURALLAR
·Cam eşyaları kullanırken kırık ve keskinlikler içerenler kullanılmamalıdır. Keskin uçlu cam malzemeler bir bek alevinde kütleştirilmelidir.
·Özellikle uzun cam eşyalar taşınırken dik tutulmasına özen gösterilmelidir.
·Termometre, pipet vb. yuvarlanabilecek cam eşyalar laboratuvar tezgahı üzerine yere düşmelerini önleyecek şekilde konulmalıdır
·Cam boru, termometre vb. malzemeler ile çalışırken kırılmalara karşı çok dikkatli olmalı aşırı kuvvet uygulamamalıdır.
Cam Malzemelerin Temizliği
Cam malzemelerin kirliliği gözle fark edilemeyebilir. Bu nedenle içlerinin saf su ile ıslatılarak temiz olup olmadığına bakılması gerekir. Saf su kabın çeperlerinde damlacıklar şeklinde kalırsa kap kirli demektir. Analize başlamadan önce cam malzemelerin temiz olup olmadığı kontrol edilmelidir. Cam malzemelerin temizliğinde kaba temizleme yapıldıktan sonra elde veya bulaşık makinesinde yıkama yapılır. Yıkamayla çıkmayan kirlerin temizliğinde ise uygun temizlik çözeltileri kullanılır. Temizlik esnasında mutlaka eldiven kullanılmalıdır.
Yıkama sonrasında kiri çıkmamış olan malzemeler var ise bunların temizliğinde temizlik çözeltilerinden yararlanılır. Temizlik çözeltileri ile temizlenen malzemeler, çeşme suyu ile durulanıp daha sonra sıcak su ve deterjan ile yıkanır, çeşme suyu ile durulandıktan sonra saf sudan geçirilir.
Seyreltik hidroklorik asit çözeltisi ile temizleme : Asit ile yıkama, daha çok sabunla ve deterjanla yapılan temizlemelerden sonra kiri çıkmayan cam malzemeler için uygulanır. Temizlenecek cam malzemeler, içerisinde %4’lük hidroklorik asit çözeltisi bulunan yıkama kabına konulur. 10 dakika beklettikten sonra çıkarılır.
Kromik asit çözeltisi ile temizleme : Kromik asit çözeltisi, seyreltik hidroklorik asit çözeltisi ile temizlendiği halde kiri çıkmayan malzemeler için kullanılır. Temizlenecek cam malzemeler, önce çeşme suyunda gerekirse fırça kullanarak temizlenir. Kromik asit çözeltisi ile yağsı damlacıklar kalmayıncaya kadar çalkalanır. Kiri çıkmayan maddeler var ise kromik asit çözeltisinde yeterli süre bekletilir. Yıkama işlemi tamamlandıktan sonra kromik asit çözeltisi şişesine geri boşaltılır. Malzemeler çalkalanarak çıkarılır.
Temizleme işleminden sonra malzemeler kurutularak yerlerine kaldırılır. Malzemelerin kurutulması ya kurutma askılarında kendi haline bırakılarak ya da etüvde uygun sıcaklıkta bekletilerek yapılır. Kurutma, basınçlı hava üflenerek veya saf asetonla çalkalayarak da yapılabilir